เคยไหมที่รู้สึกว่ายิ่งอ่าน ยิ่งพยายามอัดความรู้เข้าไปในสมอง แต่สุดท้ายกลับจำอะไรแทบไม่ได้? เราต่างถูกปลูกฝังว่าการเรียนรู้คือการรับข้อมูลเข้า (Encode) จัดเก็บ (Store) และดึงออกมาใช้ (Retrieve) แต่หัวใจสำคัญที่มักถูกมองข้ามคือขั้นตอนสุดท้าย หากเราดึงความรู้นั้นออกมาใช้ไม่ได้ ก็เท่ากับว่าเรายังไม่ได้เรียนรู้มันอย่างแท้จริง
วงการวิทยาศาสตร์การรู้คิด (Cognitive Science) ได้ค้นพบคำตอบที่อาจจะสวนทางกับความรู้สึกของใครหลายคน นั่นคือ ‘การทดสอบตัวเอง’ (Self-Testing) คือวิธีที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการเร่งสปีดการเรียนรู้และเพิ่มการจดจำ
แน่นอนว่าคำว่า ‘ข้อสอบ’ มักจะมาพร้อมกับความรู้สึกกดดัน การถูกประเมิน และการตัดสิน แต่จะเกิดอะไรขึ้นถ้าเราเปลี่ยนมุมมองใหม่? ถ้าการทดสอบไม่ได้มีไว้เพื่อวัดผล แต่เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เราเรียนรู้ได้ดีขึ้นล่ะ?
งานวิจัยยืนยัน ทดสอบตัวเองบ่อยๆ คือคำตอบ
ผลการทบทวนงานวิจัยจำนวนมหาศาล (meta-review) ที่ตีพิมพ์ในวารสาร Journal of Experimental Psychology และงานวิจัยขนาดใหญ่ใน Psychological Science in the Public Interest ต่างชี้ไปในทิศทางเดียวกันว่า การทดสอบตัวเองแบบ ‘ไม่มีแรงกดดัน’ หรือ ‘Low-Stakes Testing’ เป็นเทคนิคที่ทรงพลังที่สุด แซงหน้าเทคนิคยอดนิยมอย่างการฝึกฝนแบบเว้นระยะ (distributed practice) ไปอย่างขาดลอย
ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น? เหตุผลสำคัญคือ ‘บริบท’ ที่เกิดขึ้นระหว่างการทดสอบ เมื่อคุณลองทำแบบทดสอบแล้วตอบผิด สมองของคุณไม่เพียงแค่จดจำคำตอบที่ถูกต้องหลังจากที่คุณไปค้นคว้าเพิ่มเติม แต่ยังจดจำความรู้สึกและความจริงที่ว่า ‘คุณเคยจำมันไม่ได้’ อีกด้วย
ความผิดพลาดจึงไม่ใช่เรื่องน่าอาย แต่กลับเป็นตัวช่วยที่ทรงพลังอย่างน่าประหลาด ในโลกของความทรงจำ เรื่องที่เราเคยทำพลาดมักจะ ‘ฝังแน่น’ ยิ่งกว่าเรื่องที่เราทำถูกตั้งแต่แรกเสียอีก
Jeff Haden ผู้เขียนบทความ ได้เล่าประสบการณ์ส่วนตัวตอนที่เขาสอบใบอนุญาตผู้รับเหมา แทนที่จะอ่านหนังสืออย่างหนักหน่วง เขาเลือกที่จะลองไปสอบเลยเพื่อค้นหาว่าตัวเองยังขาดความรู้อะไรบ้าง เขามองว่ามันเป็นเพียง ‘แบบทดสอบฝึกหัด’ ที่ไม่มีอะไรต้องเสีย สุดท้ายแม้จะสอบผ่านในครั้งแรก แต่เขากลับจำคำตอบของข้อที่เคยคิดว่าตอบผิดและไปค้นหาทีหลังได้อย่างแม่นยำจนถึงทุกวันนี้
เปลี่ยนห้องอบรมให้เป็นสนามแห่งการเรียนรู้
แนวคิดนี้สามารถนำไปปรับใช้กับการฝึกอบรมพนักงานได้อย่างยอดเยี่ยม แทนที่จะจัด ‘Pop Quiz’ ที่สร้างบรรยากาศตึงเครียดเพราะทุกคนกลัวที่จะทำผิดต่อหน้าเพื่อนร่วมงาน ลองเปลี่ยนเป็นการแจกแบบทดสอบสั้นๆ ให้ทุกคนทำ เมื่อเฉลยเสร็จก็บอกให้ทุกคนทิ้งกระดาษคำตอบไปได้เลย วิธีนี้จะเปลี่ยนการประเมินที่กดดันให้กลายเป็นการเรียนรู้ที่สนุกและมีประสิทธิภาพทันที
จากการศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร Psychology of Learning and Motivation การทดสอบตัวเองแบบไม่มีแรงกดดันยังมอบคุณประโยชน์อีก 7 ประการที่น่าทึ่ง
- ช่วยให้จำแม่นขึ้น การบังคับตัวเองให้ดึงข้อมูลออกมาบ่อยๆ ทำให้ข้อมูลนั้นฝังแน่นในความจำระยะยาว
- ชี้ช่องว่างทางความรู้ ทำให้เรารู้ทันทีว่ายังอ่อนในเรื่องไหนและต้องไปเติมอะไร
- เตรียมสมองให้พร้อมเรียนรู้ งานวิจัยพบว่าการทำแบบทดสอบ ‘ก่อน’ เริ่มอ่านเนื้อหา จะช่วยให้จดจำได้ดีกว่าเดิม เหมือนเป็นการอุ่นเครื่องสมอง
- จัดระเบียบความรู้ การทดสอบบังคับให้เรามองหาความเชื่อมโยงระหว่างข้อมูลแต่ละส่วน ช่วยให้เราเห็นภาพรวมและจัดกลุ่มความรู้ได้อย่างเป็นระบบ
- ช่วยในการประยุกต์ใช้ ผู้ที่ถูกทดสอบบ่อยๆ จะสามารถนำความรู้ไปปรับใช้กับสถานการณ์ใหม่ๆ ได้ดีขึ้น
- เพิ่มความจำในเรื่องที่ไม่ได้ทดสอบ น่าแปลกแต่จริง การทดสอบช่วยกระตุ้นความจำโดยรวม ทำให้เราจำเรื่องอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องได้ดีขึ้นไปด้วย
- ป้องกันข้อมูลตีกัน การแทรกแบบทดสอบสั้นๆ ระหว่างการเรียนรู้เนื้อหาจำนวนมาก จะช่วยแบ่งเนื้อหาเป็นส่วนๆ ป้องกันไม่ให้สมองสับสนหรือลืมสิ่งที่เรียนไปก่อนหน้า
ท้ายที่สุดแล้ว ประโยชน์ที่สำคัญที่สุดของการทดสอบตัวเองคือการสร้าง ‘วงจรแห่งการพัฒนา’ (Virtuous Cycle) เมื่อเราเห็นความก้าวหน้าของตัวเองผ่านการทดสอบ เราจะรู้สึกดีและมีแรงกระตุ้นให้อยากเรียนรู้ต่อไปเรื่อยๆ
มันไม่เพียงทำให้คุณเรียนรู้ได้มากขึ้น แต่ยังทำให้คุณอยากที่จะเรียนรู้มากขึ้น ซึ่งนี่อาจเป็นกุญแจสำคัญสู่การเรียนรู้ตลอดชีวิตอย่างแท้จริง
ที่มา: Inc.com
ค้นพบเทคนิคการเรียนรู้ที่ดีที่สุดจากงานวิจัยทางปัญญาวิทยา (Cognitive Science) กับ ‘Self-Testing’ หรือการทดสอบตัวเอง ที่ช่วยเร่งสปีดการเรียนรู้ เพิ่มความจำ และเปลี่ยนความผิดพลาดให้กลายเป็นบทเรียนที่ฝังแน่น Saucy Thoughts Techsauce