ในขณะที่การแพทย์ยุคใหม่กำลังก้าวเข้าสู่โลกของ Personalized Medicineหรือการรักษาเฉพาะบุคคล นักวิทยาศาสตร์จาก University of Florida กลับสร้างแรงสั่นสะเทือนครั้งใหญ่ ด้วยการพัฒนาต้นแบบวัคซีนมะเร็งแบบครอบจักรวาล ที่ไม่ต้องปรับให้ตรงกับยีนหรือชนิดของมะเร็งของผู้ป่วยแต่ละราย
นี่คือวัคซีน mRNA แบบ general-purpose ที่ทำหน้าที่ “ปลุก” ระบบภูมิคุ้มกันให้มองเห็นเซลล์มะเร็ทั้งหมด ไม่ว่าจะอยู่ในสมอง ผิวหนัง กระดูก หรืออวัยวะใดก็ตาม และที่สำคัญ ไม่ต้องใช้เคมีบำบัด การฉายรังสี หรือผ่าตัด
ภาพในอนาคต คือ วัคซีนมะเร็งไม่จำเป็นต้องจำแนกชนิดอีกต่อไป
วัคซีนนี้ถูกออกแบบให้ใช้กลไกเดียวกับวัคซีนโควิด-19 คือใช้ mRNA เป็นคู่มือคำสั่งให้ร่างกายผลิตโปรตีนบางชนิดขึ้นมา จุดที่ต่างคือเป้าหมายไม่ได้อยู่ที่ไวรัส แต่เป็นการสร้าง ‘สัญญาณล่อ’ ให้เซลล์ภูมิคุ้มกันสามารถมองเห็นและเข้าโจมตีเซลล์มะเร็งที่ก่อนหน้านี้ซ่อนตัวเก่งมาก
ทีมวิจัยพบว่า พวกเขาสามารถกระตุ้นให้เซลล์มะเร็งแสดง PD-L1 ซึ่งเป็นโปรตีนที่บ่งบอกตัวตนของมันออกมาได้ ซึ่งถ้าพูดให้เข้าใจง่ายๆ เจ้า PD-L1 นี้ก็เปรียบเหมือนไฟหน้ารถของเซลล์มะเร็งที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันสามารถล็อกเป้าได้ง่ายขึ้น
ในอดีตการกระตุ้นภูมิคุ้มกันเช่นนี้ต้องใช้การบำบัดเฉพาะทาง หรือยากลุ่ม immune checkpoint inhibitors ร่วมด้วย แต่ในกรณีนี้นักวิจัยกำลังพยายามทำให้วัคซีนเพียงตัวเดียวก็เพียงพอให้ภูมิคุ้มกันมองเห็นและจู่โจมได้
ทดลองกับหนู มะเร็งหายโดยไม่พึ่งการรักษาอื่น
ผลลัพธ์การทดลองกับหนูที่เป็นมะเร็งผิวหนัง (melanoma) แสดงให้เห็นว่า เนื้องอกที่ดื้อต่อยาชนิดต่าง ๆ กลับถูกระบบภูมิคุ้มกันลบล้างได้หมด หลังได้รับวัคซีน mRNA ตัวนี้
นอกจากนี้ยังทดสอบกับมะเร็งชนิดอื่น เช่น มะเร็งสมอง ผิวหนัง และกระดูก และพบว่าสามารถล้างเซลล์มะเร็งได้โดยไม่ต้องพึ่งการรักษาเสริมใด ๆ เลย และหากผลนี้แปลงสู่มนุษย์ได้สำเร็จ มันอาจหมายถึงการสิ้นสุดของยุคเคมีบำบัด สำหรับผู้ป่วยจำนวนมากทั่วโลก
จุดสำคัญที่ทำให้งานวิจัยนี้ถูกจับตามองคือ แนวคิดวัคซีน Off-the-shelf หรือวัคซีนที่ผลิตสำเร็จไว้ล่วงหน้า สามารถใช้งานได้กับผู้ป่วยทุกคน ไม่ต้องปรับสูตรให้เหมาะกับมะเร็งเฉพาะรายเหมือนในโมเดลปัจจุบัน
ในยุคที่เทคโนโลยีมุ่งไปที่ AI-driven diagnosis และยาที่สร้างจากโปรไฟล์ DNA ของผู้ป่วย วัคซีนแบบ generalized นี้อาจเป็นทางลัดที่ทำให้การรักษามะเร็งเข้าถึงง่ายขึ้น ลดต้นทุน ลดเวลา และลดความซับซ้อนของระบบสุขภาพในภาพรวม
หากวัคซีนนี้ผ่านการทดลองในมนุษย์ได้สำเร็จ ก็อาจเห็นการผลิตจำนวนมากเช่นเดียวกับวัคซีนโควิด-19 และกลายเป็นผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์เชิงพาณิชย์ที่ใช้ทั่วโลกได้จริง
เบื้องหลังความสำเร็จนี้คือความก้าวหน้าของเทคโนโลยี mRNA ซึ่งก่อนหน้านี้มีข้อจำกัดคือ เปราะบาง แตกตัวง่ายในกระแสเลือด จนไม่สามารถใช้เป็นยาได้จริง แต่การค้นพบวิธีห่อหุ้ม mRNA ด้วย นาโนไขมัน (lipid nanoparticles) ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ทำให้ mRNA กลายเป็นเครื่องมือใหม่ที่ทรงพลังในวงการชีวการแพทย์
ต่อยอดได้ไกลแค่ไหน ?
เทคโนโลยีนี้อาจไม่หยุดแค่กับมะเร็ง อาจนำไปสู่ วัคซีนโรคเรื้อรัง อื่น ๆ เช่น HIV, โรคทางพันธุกรรม หรือแม้แต่วัคซีนลดอาการแพ้ในกลุ่มคนที่มีภูมิแพ้เรื้อรัง หากสามารถออกแบบให้กระตุ้นหรือควบคุมการทำงานของภูมิคุ้มกันได้อย่างเฉพาะเจาะจง
งานวิจัยนี้ตีพิมพ์ในวารสาร Nature Biomedical Engineering และแม้จะยังอยู่ในช่วงทดลองกับสัตว์ แต่ผลลัพธ์ที่ได้ก็ถือเป็นก้าวสำคัญที่แสดงให้เห็นว่า mRNA อาจไม่ใช่แค่เรื่องของไวรัสอีกต่อไป แต่คือกุญแจแห่งการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างพื้นฐานของการรักษาทางการแพทย์ทั่วโลก
อ้างอิง: newatlas
นักวิจัยจาก University of Florida พัฒนาวัคซีนมะเร็งแบบครอบจักรวาลด้วยเทคโนโลยี mRNA ปลุกภูมิคุ้มกันโจมตีมะเร็งทุกชนิดได้โดยไม่ต้องปรับสูตรเฉพาะราย เปลี่ยนเกมวงการแพทย์อย่างสิ้นเชิง News Techsauce